Gần đây, nhiều vụ án liên quan đến hành vi “Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ” đã bị các cơ quan bảo vệ pháp luật khởi tố, điều tra, truy tố và xét xử. Thực tế này cho thấy loại tội phạm này đang có dấu hiệu gia tăng. Vậy, đâu là yếu tố cấu thành tội danh này này? Cần làm gì để xác định mình có phạm tội và cần làm gì để bảo vệ quyền cũng như lợi ích hợp pháp của mình?
Điều 356 Bộ luật Hình sự năm 2015 quy định: Người nào lợi dụng chức vụ, quyền hạn vì vụ lợi hoặc động cơ cá nhân khác để thực hiện hành vi trái công vụ, gây thiệt hại về tài sản hoặc xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân, thì tùy theo mức độ nguy hiểm của hành vi, sẽ bị áp dụng hình phạt chính hoặc hình phạt bổ sung theo quy định của điều luật.
Tuy nhiên, để truy cứu trách nhiệm hình sự đối với người có hành vi vi phạm, cần phải xác định đủ bốn yếu tố cấu thành tội phạm sau:
Yếu tố thứ nhất – Điều kiện về Chủ thể của tội phạm
Chỉ cá nhân mới có thể phạm tội này, và đó phải là người có chức vụ, quyền hạn trong cơ quan nhà nước hoặc tổ chức được giao thực hiện công vụ. Người phạm tội phải từ 16 tuổi trở lên và có đầy đủ nhận thức về hành vi của mình.
Yếu tố thứ hai – Điều kiện về Khách thể bị xâm phạm
Hành vi này làm ảnh hưởng đến hoạt động đúng đắn của cơ quan nhà nước, gây thiệt hại cho Nhà nước, tổ chức hoặc cá nhân. Nếu mức độ vi phạm không nghiêm trọng, người vi phạm có thể bị xử lý hành chính thay vì truy cứu trách nhiệm hình sự.
Yếu tố thứ ba – Hành vi phạm tội
Người phạm tội cố ý làm trái công vụ bằng cách không thực hiện, thực hiện sai hoặc làm không đầy đủ nhiệm vụ được giao. Tuy nhiên, để bị truy cứu trách nhiệm hình sự, hành vi này phải gây ra hậu quả.
Yếu tố thứ tư – Động cơ, mục đích của người phạm tội
Tội phạm này thường xuất phát từ động cơ vụ lợi (tư lợi cá nhân, nhận tiền bạc, tài sản…) hoặc động cơ cá nhân khác (muốn thăng tiến, tạo ảnh hưởng, giữ quan hệ…). Dù với lý do gì, thì đây đều là hành vi vi phạm pháp luật.
LÀM SAO ĐỂ XÁC ĐỊNH MÌNH CÓ PHẠM TỘI HAY KHÔNG?
Để xác định mình có phạm tội hay không, bạn cần trả lời cầu hỏi mình có đáp ứng được các điều kiện dưới đây không:
Bạn có phải là người có chức vụ, quyền hạn không?
Nếu bạn là cán bộ, công chức, viên chức, hoặc làm việc trong tổ chức được giao nhiệm vụ công quyền, bạn có thể là chủ thể của tội này.
Nếu bạn không có chức vụ hoặc quyền hạn, thì không thể bị truy cứu theo tội danh này.
Bạn có thực hiện hành vi sai phạm không?
Bạn có lợi dụng chức vụ, quyền hạn của mình để làm trái công vụ không?
Ví dụ: cố ý ký quyết định sai, làm trái quy định để trục lợi, không thực hiện nhiệm vụ đúng trách nhiệm…
Hành vi của bạn có gây ra hậu quả không?
Hành vi đó có gây thiệt hại nghiêm trọng đến lợi ích của Nhà nước, tổ chức, cá nhân không?
Bạn có động cơ vụ lợi hoặc động cơ cá nhân không?
Nếu hành vi của bạn xuất phát từ mục đích cá nhân (kiếm lợi, nhận hối lộ, thăng tiến, bao che người khác…), thì có khả năng bị xem xét trách nhiệm hình sự.
Nếu bạn chỉ làm theo lệnh cấp trên hoặc vô tình sai phạm mà không có mục đích cá nhân, cần xem xét thêm bối cảnh để xác định trách nhiệm.
CẦN LÀM GÌ ĐỂ ĐẢM BẢO QUYỀN VÀ LỢI ÍCH HỢP PHÁP CỦA MÌNH
Để quyền và lợi ích hợp pháp của mình không bị xâm phạm phạm điều quan trọng nhất ngay khi được Cơ quan Điều tra mời lên làm việc hãy liên hệ và trao đổi ngay với Luật sư để giúp bạn thực hiện các công việc sau:
Làm rõ bản chất vụ việc và đánh giá hành vi
Luật sư sẽ xác định:
Bị can có thực sự vi phạm hay không? Hành vi đó có phải là lợi dụng chức vụ để làm trái quy định hay chỉ là một sai sót nghiệp vụ?
Có yếu tố cố ý hay không? Nếu bị can chỉ làm theo quy trình, không có động cơ vụ lợi hay mục đích cá nhân, thì rất có thể hành vi của bị can không cấu thành tội phạm.
Hậu quả xảy ra là gì? Nếu hành vi không gây ra hậu quả nghiêm trọng, có thể chỉ dừng lại ở mức xử lý hành chính hoặc kỷ luật nội bộ.
Hiểu rõ những yếu tố này sẽ giúp bị can có cái nhìn khách quan về vụ việc và biết cách bảo vệ mình đúng luật.
Thu thập bằng chứng bảo vệ bị can
Một trong những cách tốt nhất để bảo vệ quyền lợi bị can là chuẩn bị đầy đủ các tài liệu, bằng chứng chứng minh bị can không vi phạm hoặc hành vi của bị can không đủ yếu tố cấu thành tội phạm hoặc tối thiểu là giảm trách nhiệm hình sự.
🔹 LUẬT SƯ DƯƠNG ĐỨC TÂM – CHUYÊN GIA PHÁP LÝ TRONG CÁC VỤ ÁN LỢI DỤNG CHỨC VỤ, QUYỀN HẠN 🔹
Với hơn 10 năm kinh nghiệm giải quyết các vụ án về lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ, luật sư Dương Đức Tâm đã trở thành một trong những chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực này. Anh không chỉ am hiểu sâu sắc về pháp luật hình sự mà còn có kỹ năng sắc bén trong bảo vệ quyền lợi hợp pháp của thân chủ, từ giai đoạn điều tra đến tranh tụng tại tòa.
✅ Tư vấn chiến lược pháp lý chuyên sâu
✅ Bảo vệ quyền lợi của thân chủ trong suốt quá trình tố tụng
✅ Kinh nghiệm thực tiễn vững chắc qua nhiều vụ án phức tạp
